🌓 Parafia Ląd Nad Wartą

LĄD Wieś w powiecie słupeckim, położona około 4 km na północ od Zagórowa. Ważny punkt na Szlaku Piastowskim. Pierwsze ślady osadnictwa w Lądzie pochodzą z epoki kamiennej. W VII – VIII w. istniał tu gród strzegący przeprawy przez Wartę, którego rozkwit nastąpił w XII w. Z tego okresu (1136 r.) pochodzi pierwsza pisana wzmianka o grodzie w Lądzie, z którego arcybiskupstwo gnieźnieńskie pobierało dziesięcinę. Upadek grodu w połowie XIII w. zbiegł się z osadzeniem w pobliżu cystersów przez Mieszka III Starego. Przez trzy stulecia był to zakon niemiecki, Polacy byli przyjmowani jedynie jako „półkonwersi” do prac pomocniczych. W 1550 r. ostatni niemiecki opat Lądu został posądzony o kontakty z innowiercami, na skutek czego przeniesiono niemieckich mnichów do opactwa w Henrykowie. Od tego czasu w opactwie lądzkim rezydowali Polacy. W wyniku rozbiorów Polski Ląd trafił pod zabór pruski, a majątki kościelne zostały skonfiskowane. Po zmianach politycznych w 1819 r. i przejściu Lądu pod zabór rosyjski opactwo uległo kasacie. W 1850 r. osadzono tu kapucynów, którzy wyremontowali istniejące budynki i zaczęli prowadzić działalność duszpasterską. Ten pomyślny okres zakończyło powstanie styczniowe i aresztowanie ojca Maksyma Tarejwy, który prowadził działalność konspiracyjną. Wkrótce nastąpiła też likwidacja klasztoru. Po licznych zmianach właścicieli w Lądzie osadzono w 1921 r. salezjanów. W czasie II wojny światowej w latach 1940-41 znajdowało się tutaj więzienie dla polskich księży. Ośmiu z nich zostało w 1999 r. beatyfikowanych przez Jana Pawła II. Od 1952 r. mieści się tutaj Wyższe Seminarium Duchowne Towarzystwa Salezjańskiego. Kościół pw. Najświętszej Maryi Panny i św. Mikołaja Biskupa W Lądzie z daleka przykuwa uwagę sylwetka kościoła z górującymi nad okolicą wieżami. Jest to świątynia barokowa, której budowa trwała blisko sto lat. Powstała na miejscu wcześniejszej budowli, która została rozebrana. Przy stawianiu kościoła pracowało wielu architektów. Prace rozpoczął Tomasz Poncino w 1651 r., później w latach 1681–89 Jerzy Catenazzi i Jan Koński realizowali projekt królewskiego architekta J. S. Belottiego. W okresie 1728–35 powstała nawa centralna wg Pompeo Ferrariego, której kopułę ozdobił polichromiami Jerzy Neunhertz. Kościół konsekrowano w 1743 r. Całość wyposażenia pochodzi z okresu budowy świątyni. Znajduje się tu dziewięć ołtarzy z I połowy XVIII w. W prezbiterium znajdują się stalle – jedne z piękniejszych w Polsce. Wykonał je z drewna dębowego i lipowego (figury) ok. 1680 r. cysters Bartłomiej Adrian. Stalle ozdobiono figurami świętych, a w zwieńczeniu umieszczono zrywające się do lotu orły jako symbole modlitwy, natomiast przy wejściu leżące lwy – jako symbole złych mocy deptanych przez zakonników. Zakonnicy zasiadali w stallach w określonym porządku. Miejsce opata znajdowało się pod figurą króla Dawida po prawej stronie, miejsce przeora pod figurą Ezechiasza po stronie przeciwnej. Nad stallami znajdują się cztery obrazy Adama Swacha. Na jednym z nich przedstawiono mnichów modlących się na jutrzni. Wśród nich spaceruje anioł, który zapisuje imiona zakonników w księdze różnymi literami, w zależności od ich gorliwości na modlitwie. Ambona została wykonana przez snycerzy z Rydzyny i Rawicza w 1735 r. Ozdobiono ją postaciami czterech ewangelistów, Ojców Kościoła i św. Bernarda z Clairvaux – założyciela zakonu cystersów. Pod amboną znajduje się późnorenesansowa piaskowcowa płyta nagrobna Zofii Borzemskiej z końca XVI w. pochodząca z pierwotnego kościoła. Warto spojrzeć na inny, późniejszy nagrobek opata Antoniego Łukomskiego z symboliczną figurą Chronosa z 1760 r. Na uwagę zasługują cztery konfesjonały zdobione figurami proroka Dawida, Bolesława Śmiałego, św. Piotra i św. Marii Magdaleny. Piękne organy wykonał zakonnik Józef Koegler w 1743 r. Zostały one zniszczone w czasie I wojny światowej i odbudowane w pierwotnej formie w latach 1923–25.

Kalendarium parafii pw. św. Benedykta Opata w Chlewie 1145 najprawdopodobniej najdawniejszy zapis dotyczący Chlewa – książę kaliski Mieszko Stary uposaża klasztor cystersów w Lądzie nad Wartą nadając im w posiadanie ,,osadę targową z karczmami Chlew”. 1335 r. – pierwsza wzmianka o istnieniu parafii w Chlewie. Arcybiskup gnieźnieński Jarosław Bogoria Skotnicki przyznaje prawo dziedzicowi Krowic o imieniu Chwalibóg do prezentowania proboszczów chlewskich. 1433 r. – ks. Mikołaj z Kalisza, kanonik gnieźnieński i krakowski rozstrzyga spór o prawo patronatu nad kościołem chlewskim, patronami są Korabici. 1521 r. – księga uposażeń arcybiskupa gnieźnieńskiego Jana Łaskiego wymienia drewniany kościół w Chlewie pod wezwaniem św. Benedykta, oraz proboszcza ks. Jana Trzebińskiego. Kolatorami są Piotr Chlewski z wnukami Piotrem i Benedyktem, a także Jan Orzegała i Stanisław Rak. 1591 r. – napad na plebanię po śmierci proboszcza ks. Stanisława. Zabrano z plebanii odzież, sprzęty, żywność, bydło i konie. Następnej nocy włamano się do kościoła, skąd skradziono 15 grzywien srebra ukrytych w tabernakulum. 1606 r. – pierwsza wizytacja, poświadczona w źródłach, przeprowadzona przez ks. Macieja Dąbrowskiego, archidiakona kaliskiego – stwierdza, że dach kościoła został poważnie uszkodzony i nakazuje jego gruntowną naprawę. W opisie wyposażenia wymienia trzy ołtarze z rzeźbionymi figurami świętych oraz czwarty ustawiony na krótko przed wizytacją. 1642 r. – arcybiskup gnieźnieński Maciej Łubieński znosi parafię Gać i przyłącza do parafii Chlewo. 1719 r. – w sprawozdaniu z wizytacji zapisano, że w kościele było pięć ołtarzy: główny – stary z figurami świętych, drugi z rzeźbą św. Krzyża, trzeci ze św. Antonim, czwarty św. Józefem i piąty posrebrzany, z wizerunkiem Matki Boskiej. 1754 r. – w sprawozdaniu z wizytacji wymieniono 68 srebrnych wot, wśród nich obrączki, pierścionki i kolczyki, które były zawieszone wokół obrazu Matki Boskiej, który określony został jako ,,łaskami słynący”. 1713 r. – dziedzic Maciszewic i Domaniewa Paweł Biernacki, przeznacza na budowę nowego murowanego kościoła w Chlewie piętnaście tysięcy złotych polskich. W roku 1716 Paweł Biernacki umiera bezpotomnie. Po 60 latach procesów sądowych jego spadkobiercy oddają zapisane w testamencie pieniądze na kościół w Chlewie. 1779 r. – ks. proboszcz Jan Karwat rozpoczyna przygotowania do budowy kościoła 1788 r. – poświęcenie nowego kościół w Chlewie. Kościół początkowo jest pokryty słomą, dopiero po kilku latach Mikołaj Jabłkowski kładzie dachówkę. W 1817 Bonawentura Niemojowski, przeprowadza kolejny remont dachu kościoła, który pokryto tym razem ulepszoną dachówką karpiową. 1813 r. – w sprawozdaniu z wizytacji zapisano, że wnętrze nowego kościoła było ,,zupełnie nagie”. Nie było żadnego bocznego ołtarza, a wielki ołtarz był ,,zmyślony” i ,,wyglądał jak z tektury wykrojony”. 1823 r. – założenie cmentarza parafialnego ,,na długim polu poza wsią” przez proboszcza ks. Wincentego Sławińskiego. 1879 r. – budowa istniejącej do dziś murowanej plebanii – proboszczem jest ks. Józef Akaliński. 1883 r. – ustawienie w prezbiterium nowego ołtarza z kopią obrazu Rubensa ,,Zdjęcie z Krzyża’”. W górnej nastawie ołtarza obraz z wyobrażeniem św. Benedykta Opata – patrona parafii. 1889 r. – otoczenie kościoła drewnianym parkanem z murowanymi słupkami z dwoma metalowym bramami i furtkami. 1908 r. – uroczystość poświęcenia Domu Ludowego (nazywanego dziś ,,organistówką”) przez ówczesnego proboszcza ks. Józefa Pełczyńskiego. W latach dwudziestych mieściła się tam szkoła. I wojna światowa – Niemcy ograbiają kościół – rekwirują na potrzeby przemysłu zbrojeniowego cynowe piszczałki z organów. Dwa duże dzwony kościelne, zostały ukryte na cmentarzu grzebalnym. Wróciły na Nowy Rok 1919. W czasie wojny spłonęło też zgromadzone na podwórzu proboszczowskim (wraz z drewnianą stodołą) drewno na budowę wieży kościelnej, która miała być usytuowana z boku kościoła nad zakrystią i lożą kolatorską. 1923 – 1927 – prace przy cmentarzu grzebalnym: wycinka drzew, opasanie wałem ziemnym i rowami, ogrodzenie siatką. 1924 r. (28 września) – ks. biskup Władysław Krynicki konsekruje kościół pw. św. Benedykta Opata w Chlewie. Proboszczem jest ks. Kazimierz Jung. 1925 r. – zakup do kościoła barokowych stacji Drogi Krzyżowej. 1930 r. – wykonano istniejącą do dzisiaj polichromię. 1931 r. – remont organów (nowe piszczałki) przez Firmę Braci Jezierskich z Warszawy. 1932 r. (30 kwietnia – 8 maja) – misje prowadzone przez ojców Redemptorystów z Torunia. W czasie ich trwania rozdano ponad siedem tysięcy Komunii Św. 1932 r. (4 listopada) – kradzież i świętokradztwo w kościele. Złodzieje włamują się do kościoła i otwierają tabernakulum. Kradną monstrancję, pozłacane kielichy i relikwiarz św. Benedykta. Biskup włocławski nakazuje ,,urządzić kilkugodzinne wystawienie Najświętszego Sakramentu po skończonej sumie, na znak pokuty”. Ustanowiono stróża nocnego do pilnowania kościoła. II wojna światowa – ówczesny proboszcz ks. Kazimierz Jung służy posługą duszpasterską mieszkańcom pozamykanych okolicznych parafii. W roku 1942 w kościele w Chlewie udziela chrztu 1175 dzieciom. W czasie jednego z nabożeństw Niemcy otaczają kościół i wyłapują wychodzącą młodzież, wysyłając ją na przymusowe roboty do Rzeszy Niemieckiej. Za odmowę współpracy z Niemcami ks. Jung został usunięty z plebanii zamieszkał w chłopskiej chacie przygarnięty przez jedną z rodzin. (Plebanię zajął niemiecki żandarm.) Dotkliwie pobity przez Niemców umiera w dniu 13 lipca 1943 roku. Po jego śmierci kościół zostaje zamknięty. Od tego czasu parafianie korzystają z posługi w parafii Dębe. W siedzibie organistówki Niemcy urządzili szkołę Hitlerjugend, w której uczyła się młodzież niemieckich osiedleńców. 1945 r. (prawdopodobnie od lutego) – proboszczem w Chlewie jest Ks. Franciszek Bujalski, a od sierpnia 1946 Ks. Edward Prandota 1953 r. – projekt obecnego głównego ołtarza do kościoła zatwierdzony do realizacji przez Kurię Diecezjalną we Włocławku z obrazem Matki Bożej. 1971 r. – ogrodzono cmentarz parkanem z białej cegły. Proboszczem jest ks. Stanisław Dobies. 1975 r. (7 – 8 marca) – nawiedzenie kopii Obrazu Matki Bożej Częstochowskiej 1975 r. – Henryk Domurat z Poznania odnawia polichromię w kościele. 1987 r. – wylano posadkę i założono parkiet w kościele. Proboszczem jest ks. Jan Dominiak 1989 r. – wykonano nowe boczne ołtarze w stolarni Jana Gano w Gostyniu k. Poznania 1992 – 1993 r. – remont kościoła. Wnętrze kościoła odnawia firma Juliana Wiącka z Ostrowa Wielkopolskiego. 1995 r. (3 maja) – nawiedzenie kopii obrazu św. Józefa 1999 r. (14 – 21 listopada) – Misje święte prowadzi o. Bonawentura Górski – franciszkanin 2010 r. (24 – 25 września) – nawiedzenie kopii obrazu Matki Bożej Częstochowskiej. Proboszczem jest ks. Paweł Rogoziński. 2011 r. (4 – 11 VI) – Misje Bożego Miłosierdzia prowadzą księża Jezuici. 2019 r. (od 1 października) – proboszczem jest ks. Sławomir Kosiński

Stowarzyszenie Pamięć Kapelanów Katyńskich i Konfraternia św. Jakuba Apostoła Starszego przy Katedrze Polowej WP na zakończenie tegorocznych wakacji 2-3 .09.2023 r., pielgrzymowała Lądu nad Wartą do Pyzdry, Lichenia i Wąsoszy w i intencji Kapelanów Katyńskich.

parafia ląd nad wartą